Доналд Трамп жаҳоннинг 183 та давлатига нисбатан янги бож тарифларини жорий этди
Янги тарифларга кўра, Ўзбекистон, Тожикистон, Қирғизистон, Туркия, Озарбайжон ва бошқа кўплаб давлатлардан импорт қилинадиган маҳсулотларга 10% бож солинади.
Бироқ, айрим мамлакатларга нисбатан қўшимча тарифлар жорий қилинади — Хитойдан келтириладиган маҳсулотларга 34%, Ветнамга 46%, Қозоғистонга 27% ва Европа Иттифоқига 20% тариф қўлланади.
АҚШ президенти Доналд Трамп 2025 йил 5 апрелдан бошлаб барча мамлакатлардан импорт қилинадиган маҳсулотларга янги бож тарифлари жорий этилишини эълон қилди. Бу қарор унинг ҳимоячилик сиёсатининг жиддий кучайишидан дарак бўлиб, глобал савдо тартиб-қоидаларига катта таъсир кўрсатиши кутилмоқда.
Оқ уйда бўлиб ўтган чиқишида Трамп ушбу кунни “Озодлик куни” деб атаб, бу чора АҚШ иқтисодиётини бошқа давлатларнинг “талон-торож қилишидан” ҳимоя қилишга қаратилганини таъкидлади.
Янги тарифларга кўра, барча давлатлардан импорт қилинадиган товарларга 10% базавий бож жорий қилинади. Бу Марказий Осиё давлатлари, жумладан Ўзбекистон, Тожикистон ва Қирғизистон учун ҳам амал қилади. Қозоғистон(27%) эса “ўзаро жавоб тариқасида” тарифларга учраган ягона Марказий Осиё давлати бўлди.
Бундан ташқари, энг юқори бож ставкалари Лесото ҳамда Сен-Пер ва Микелон ороллари учун 50% этиб белгиланган. Камбожадан импорт қилинадиган товарларга 49%, Лаосдан – 48%, Мадагаскардан – 47%, Ветнамдан – 46% бож солиғи қўйилади.
Шунингдек, Хитойдан келтирилган маҳсулотларга 34%, Тайван етказиб берадиган товарларга 32% қўшимча бож солинади. Ҳиндистондан келтирилган маҳсулотлар учун 26%, Жанубий Кореядан – 25%, Япония ва Малайзиядан – 24%, Европа Иттифоқи мамлакатларига эса 20% бож ставкаси қўлланилади.
Трамп маъмурияти бу сиёсатни Конгресс рухсатисиз, фавқулодда ваколатлар асосида амалга оширмоқда. Мақсад – хорижий мамлакатларни ўз савдо чекловларини бекор қилишга мажбурлаш ва АҚШда ишлаб чиқаришни рағбатлантиришдир.
Мазкур қарор глобал миқёсда катта баҳсларга сабаб бўлди. Трампнинг янги тарифларига жавобан савдо ҳамкорлари ўз чоралари билан жавоб бермоқда. Канада фентанил савдосига боғланган тарифларга жавобан бож жорий қилди.
Европа Иттифоқи эса АҚШнинг пўлат ва алюминий тарифларига жавобан 28 миллиард долларлик АҚШ маҳсулотларига бож қўйди. Trump бунга жавобан Европа спиртли ичимликларига 200% тариф киритиш билан таҳдид қилди.
Хитой ҳукумати протекционизм фойда келтирмаслигини ва савдо урушлари ҳеч кимга манфаатли эмаслигини таъкидлади. Канада Бош вазири Марк Карни эса бу тарифлар халқаро савдо тизимини ўзгартиришини айтиб, жавоб чоралари кўрилишини билдирди.
Италия Бош вазири Гиоргиа Мелони эса бу қарорни нотўғри деб, АҚШ билан келишувга эришиш истагини билдирди.
Бозорлар бу янгиликка кескин салбий муносабат билдирди. АҚШ фонд бозори индекси сезиларли даражада пасайди, Apple каби йирик компанияларнинг акциялари қадрсизланди.
Эслатиб ўтамиз, Трамп илгари АҚШдан ташқарида йиғиладиган автомобиллар учун 25 фоизлик бож тарифларини эълон қилган эди. Ушбу қарор мамлакат автомобиль саноатини ҳимоя қилиш ва хориждан иш ўринларини қайтариш мақсадида қабул қилинган.
Бундан ташқари, Трамп президентликка қайтиш йўлидаги сайлов кампанияси давомида миллиардерларга таъсир қилувчи сиёсий ва иқтисодий ўзгаришларни амалга оширмоқда. Унинг инаугурациясидан бери энг бой миллиардерлар жами $209 миллиард йўқотгани хабар қилинган эди. Энг катта йўқотишга эса Трампнинг энг йирик молиявий қўллаб-қувватловчиси Илон Маск дуч келган.
