Молиявий ёстиқча нима ва унга қандай эга бўлиш мумкин?

Pinkod.uz молиявий саводхонликка оид мақолаларни эълон қилишда давом этади. Бу сафар молиявий ёстиқча ўзи нима эканлиги, фойдали томонлари ва унга қандай қилиб эга бўлиш мумкинлиги ҳақида сўз юритилади.

Молиявий захира ёки ёстиқча нима?

Молиявий ёстиқча бу – кутилмаган харажатларни қоплаш ёки даромад манбаси вақтинчалик йўқолганда ҳаёт сифатини сақлаб қолиш учун жамғариладиган маблағдир. Одатда унинг миқдори 3-6 ойлик асосий харажатларни қоплаш учун етарли миқдорда сақланади. Мисол учун, уй-жой ижара ёки ипотека тўловлари, коммунал хизматлар, овқатланиш, транспорт ва соғлиқни сақлаш харажатлари кабилар.

Молиявий ёстиқчанинг фойдалари

Ойига 3 миллион сўм асосий харажат қилинади деб фараз қилинса, қуйидаги жадвал молиявий ёстиқча учун зарур миқдорни кўрсатади.

Бу ҳисоб-китобга кўра, 3-6 ойлик асосий харажатларни қоплаш учун 9-18 миллион сўм атрофида пул жамғариш керак бўлади.

Молиявий ёстиқчани қаерда сақлаш керак?

Молиявий ёстиқчани сақлаш жойини танлашда хавфсизлик, қулайлик ва ликвидликни (тезкор фойдаланиш имконияти) ҳисобга олиш керак.

1. Банк омонат ҳисоби

Банк омонат ҳисоблари молиявий ёстиқчани сақлаш учун энг хавфсиз вариантлардан бири ҳисобланади.

Афзалликлари:

• Хавфсизлик. Омонат ҳисоблари банклар томонидан суғурталанади, бу пул хавфсизлигини кафолатлайди.
• Фоиз даромади. Банк ҳисобига қўйилган маблаққа фоиз ҳисобланади, бу захира маблағни кўпайтиришга ёрдам беради.

2. Кучли валютада сақлаш (доллар, евро ва бошқалар)

Курс ўзгаришларидан ҳимояланиш мақсадида захира маблағни чет эл валютасида ҳам сақлаш мумкин.

Афзалликлари:

• Инфляциядан ҳимоя. Миллий валюта қадрсизланганда кучли валютада сақланган маблағнинг қиймати сақланиб қолади.
• Универсаллик. Валютани бошқа мақсадларда, халқаро миқёсда ишлатиш осон.

3. Олтин ва қимматбаҳо металлар

Олтин ёки бошқа қимматбаҳо металларни ишончли молиявий захира сифатида кўриш мумкин.

Афзалликлари:

• Барқарорлик. Олтин узоқ муддатда қийматини йўқотмайди.
• Хавфсизлик. Жисмоний шаклда сақлаш имконияти мавжуд.

Камчиликлари:

• Сақлаш харажатлари юқори бўлиши мумкин (масалан, банк сейфи).
• Тезкор фойдаланиш имконияти чекланган.

4. Нақд пул

Молиявий ёстиқчанинг бир қисмини нақд пул шаклида сақлаш ҳам фойдали бўлиши мумкин.

Афзалликлари:

• Фавқулодда ҳолатлар учун қулай. Электрон тизимлар ишламаган ҳолатларда нақд пул ҳар доим қўл келади.
• Осон фойдаланиш. Пулни ечиш учун банк иловасига кириш ёки банкка шахсан бориш шарт эмас.

Камчиликлари:

• Хавфсизлик муаммоси (ўғирлик ёки ишлатиб қўйиш хавфи).
• Инфляция сабабли қийматнинг пасайиши.

Тавсия этилган ёндашув

Молиявий ёстиқчани сақлашда турли вариантларни бирлаштириш энг мақбул ёндашув ҳисобланади. Масалан:

• 30% банк омонат ҳисобида.
• 30% олтин ёки бошқа қимматбаҳо металлар шаклида.
• 20% нақд пул шаклида.
• 20% чет эл валютасида.

Изоҳ: мазкур тақсимот мутлақ тавсиявий характерга эга.

Қандай қилиб молиявий ёстиқчага эга бўлиш мумкин?

1. Бюджетни аниқлаш. Бир ойда қанча харажат қилинаётганини ҳисоблаш асосида ёстиқча учун керакли миқдор белгиланади.
2. Даромаддан жамғарма ажратиш. Ҳар ойда даромаднинг камида 10-20 фоизини захира ҳисобига ажратиш тавсия этилади.
3. Қўшимча даромад олиш йўлларини излаш. Қўшимча ишлаш орқали даромадни ошириб, ёстиқчани тезроқ шакллантириш мумкин.
4. Захирани алоҳида сақлаш. Молиявий ёстиқча маблағини одатий ҳисобдан алоҳида, масалан, банк омонат ҳисобида сақлаш тавсия этилади.
5. Кераксиз харажатларни қисқартириш. Бу орқали жамғарма учун кўпроқ маблағ тўплаш мумкин.

Молиявий ёстиқча - бу фақатгина хавфсизлик чораси эмас, балки келажакка киритилган муҳим инвестициядир. Уни шакллантириш орқали кутилмаган ҳолатларга тайёр бўлиш, ҳаёт сифатини сақлаб қолиш ва стрессдан халос бўлиш мумкин.